Akademik Yazmalarda Tanım Kavram Ve Terimlerden Yararlanma

Akademik yazılarda tanım, kavram ve terimler anahtar sözcük görevini üstlenmektedirler. Akademik yazılarda kullanılan kavram, terim ve tanımlar hakkında bilgisi olmayan kişi eleştirel okuma yapamaz. Bu da metnin anlaşılabilirliğini düşürür.

AKADEMİK YAZMALARDA TANIM

Tanımlama, Türkçe Sözlük’te (TDK, 2011, s.2262) “Bir kavramın eksiksiz olarak belirlemek, açıklamak ve tarif etmek.” olarak açıklanmıştır. Günümüzde tanım kavramı üzerinde bile 20’den fazla tanım bulunmaktadır. Tablo 1’de Bailey ile Swales ve Feak’ın tanımlarını görebiliriz.

Tablo 1: Tanımların sınıflandırılması

akt: edi: Şen, 2022, s.21

Bailey’e göre tanımların sınıflandırılması:

Temel tanımlar: Sınıfı ve işleviyle şekillenen tanımlardır. Örneğin: “ışık” kelimesi. Türkçe Sözlük’te cisimleri görmeyi, renkleri ayırt etmeyi sağlayan fiziksel enerji olarak tanımlanmaktadır.

Bu tanıma göre;

Sınıf: Fiziksel enerji

İşlev: Cisimleri görmek, renkleri ayırt etmek olarak belirlenmektedir.

Girişik / Karmaşık Tanımlar: Kavramları açıklarken farklı yöntemleri göz önünde bulundurarak yapılan tanımlamadır. Bu yöntemlerden bazıları: Yabancılardan alıntılama yapmak, süreci açıklamak, sınıflandırmaya yönelik ifadeler kullanmak, örneklerle açıklama yapmaktır (Bailey, 2011; akt, ed. Şen, 2022).

Kalkınma, temel amacı insanların yaşam standartlarını yükseltmek sosyoekonomik -teknolojik bir süreçtir.

Ekonomik anlamda küreselleşme, ulusal ekonomilerin küresel pazar ve sermayelere açılmasını; mal, hizmet finans, insan, bilgi ve teknolojinin dünya çapında daha kolay hareket etmesine ve yayılmasına işaret eder.

Swales ve Feak’a Göre Tanımların Sınıflandırılması

Swales ve Feak, Tablo 1’de de görüldüğü gibi tanımları 4 grupta sınıflandırmıştır.

Temel tanım, Bailey ile aynı doğrultuda açıklamış ve buna ek olarak Kavram + Kavramın sınıfı + Belirleyici ayrıntı formülünü önermiştir.

Bailey’in girişik / karmaşık sınıflandırmasına Swales ve Feak genişletilmiş tanım olarak karşılık verişlerdir. Karşıt tanım, birbirine zıt olan iki kavramı aynı cümlede açıklanması olarak betimlemiştir.

Önce, başlangıçta ilk olarak anlamına gelirken sonra; daha ileri bir zamanda ileride anlamına gelmektedir. Karşılaştırmalı tanım, bir kavramın zaman içindeki değişimini ortaya koyan ya da günümüzde bir kavramı farklı alan uzmanlarının nasıl açıkladıklarını ortaya koyma şeklinde yapılan tanımlamadır.

Tiyatroda yaratıcılık, gerçeğe yaklaşmak anlamına gelirken yaratıcı drama çalışmalarında ise tamamen kendine özgü olma şeklinde açıklanmaktadır. Genel olarak baktığımızda tanımları sınıflandıranların aynı çerçeve içinde farklı öyleyişlere sahip oldukları görülebilir. Mesela Swales ve Feak’ın Karşılaştırmalı ve Karşıt tanımı, Bealey’in Girişik / Karmaşık tanıma denk gelmektedir.

Bunun temel sebebi alan uzmanlarının bir kavramın farklı özelliklerine odaklanarak tanımlama yapmış olmasından ileri gelmektedir.

KAVRAM

Nesnelerin ve olayların ortak özelliklerini içinde barındıran konu hakkında genel bir bilgi veren zihinsel bir süreçtir. Akademik yazılarda başlıkta yer alan bir kavramın metin içinde de ayrıntılarıyla işlenmesi beklenir. Yazılması planlanan bir metnin ayrıntılı ve genel çerçevesini belirlemek için hazırlık aşamasında gerçekleştirilen beyin fırtınası ve zihin haritası tekniği sayesinde anlatılmak istenilen kavramın çerçevesi çizilmiş olur.

TERİM

Bir bilim, meslek, sanat vb dallarla birbirinden ayrılan çalışmalarda her birinin kendine özgü oluşturduğu sözcükler bütünü olarak tanımlanabilir.

Akademik yazılarda terimler önemli bir yer kaplamaktadır. her terimin özel bir kullanım alanı olduğu unutulmamalıdır. Bir yazıda yeni bir terim kullanılıyorsa bu terimin önce açıklaması gerekmektedir.

Akademik Metinlerde Terim, Kavram ve Tanımların Konumlandırılması

Akademik çalışmalarda tanım, kavram ve terimlerin açıklaması yapılması aynı zamanda çalışmanın hangi sınırlar içinde kalacağının genel hatları çizilir. Akademik yazılarda karşımıza çıkan bir diğer sorun ise tanımların çalışmanın hangi safhasında verilmesi gerektiğidir. Bailey (2011)’e göre bir akademik çalışmanın giriş bölümü toplam bölümün %10’una eşit olması gerekmektedir. Tanımların da bu bölümde açıklanması elzemdir. Çünkü okuyucu çalışmayı okumadan önce çalışma ile ilgili tanımlar hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Bir diğer sorun olarak ise tanımların ve kavramların hangi düzeyde verilmesidir. Örnek vermek gerekirse Türk dilinin lehçeler arasındaki farkları adlı bir araştırma konusu var ise bu konunun girişinde dilin tanımı yapılarak başlanmamalıdır. Bir kişi bu çalışmayı okuyorsa dil hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Bu nedenle lehçenin tanımı yapılabilir.

Bütün bu sebeplerden dolayı çalışmanın çerçevesinin çizilmesi, sınırlılıklarının hissettirilmesi ve okuyucuya gerekli terim bilgisini sunması bakımında kavram, tanım ve terimlerin giriş bölümünde verilmesi gerekmektedir. Ancak okuyucuyu kavramlara boğmamak bu çalışmalar yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalardır.